Zakorzenieni w tradycji, otwarci na przyszłość
9
marca br. w Sali Senatu Collegium Maius UO trwały obchody 70-lecia opolskiej
polonistyki, pod hasłem „Zakorzenieni w
tradycji, otwarci na przyszłość”.
To święto miało być celebrowane dwa lata temu – na przeszkodzie stanęła pandemia koronawirusa, z której skutkami mierzymy się do dzisiaj.
- A od dwóch tygodni za naszą granicą toczy się wojna, która dewastuje życie społeczne i nasze relacje ze światem. Ktoś spyta, czy to jest dobry czas na świętowanie? Ale czy jest dobry czas na świętowanie? – tymi słowami rektor UO prof. dr hab. Marek Masnyk rozpoczął uroczyste spotkanie w Sali Senatu, przypominając pokrótce historię opolskiej polonistyki.
- Wszystko zaczęło się w 1950 r. we Wrocławiu. To wówczas, na bazie organizującego się Instytutu Pedagogicznego Związku Nauczycielstwa Polskiego tworzyły się zręby filologii polskiej, powstała Katedra Języka Polskiego, które przetrwała do 1953 r., a później została przeniesiona do Opola. Wtedy też przybyli do nas znakomici profesorowie. Jesteście więc, Państwo, częścią sztafety pokoleń, która tworzy historię, tradycję i współczesność opolskiej polonistyki – w różnych formułach organizacyjnych, bo najpierw jako instytut, później jako wydział. Jako historyk poczytuję sobie za zaszczyt i honor być częścią tej wspólnoty – Wydziału Historyczno-Filologicznego (do 1996 r.), z którego wyodrębnił się późniejszy Wydział Filologiczny i Wydział Historyczno-Pedagogiczny.
Rektor UO prof. dr hab. Marek Masnyk przypomniał, że filologia polska była jednym z pierwszych kierunków uruchomionych w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Opolu, poprzedniczce Uniwersytetu Opolskiego. Przypomniał także nazwiska badaczy, którzy ten kierunek współtworzyli (m.in. profesorów: Stanisława Kolbuszewskiego, Stanisława Rosponda, Henryka Borka, Mariana Kaczmarka, Doroty Simonides, Stanisława Gajdy) i współtworzą. Od 2018 r. – w odrębnych jednostkach, Instytucie Językoznawstwa i Instytucie Nauk o Literaturze. Ta zmiana organizacyjna – przyznał rektor – była na początku trudna, ale z czasem „okrzepliśmy i potrafimy ze sobą współpracować”.
- Wyrazem naszej wdzięczności i dumy jest fakt, że kolejnymi tytułami doktorów honorowych zdecydowaliśmy obdarzyć polonistów właśnie: związanego w przeszłości z naszą uczelnią prof. Juliana Kornhausera i współpracującą z naszymi językoznawcami prof. Janę Hoffmannovą.
Dyrektor Instytutu Językoznawstwa prof. dr hab. Jolanta Nocoń przypomniała fakt, że to właśnie z Instytutu Filologii Polskiej, później Instytutu Polonistyki i Kulturoznawstwa, wypączkowały odrębne katedry i instytuty filologiczne: - W Instytucie Filologii Polskiej rozpoczęła działalność, jako specjalizacja, nasza romanistyka, także slawistyka, przy filologii polskiej powstało też nasze kulturoznawstwo, dziś odrębna katedra.
Do historii opolskiej polonistyki nawiązała także kierowniczka Katedry Języka Polskiego w Instytucie Językoznawstwa dr hab. Anna Tabisz, prof. UO, która podkreśliła również fakt, że sytuacja polityczna, wojna za naszą granicą, to moment szczególny, zwłaszcza dla humanistów, wyznawców uniwersalnych wartości: - To czas, żeby być razem, pokazać naszą siłę i solidarność.
- Jedna myśl tu jeszcze nie wybrzmiała – zwrócił uwagę kierownik Katedry Literatury Polskiej Instytutu Nauk o Literaturze dr hab. Adrian Gleń, prof. UO. – Mianowicie, przeświadczenie, że jakkolwiek polonistyka nie funkcjonuje dziś w sposób instytucjonalny, to trudno wyobrazić sobie, że przestanie istnieć: edytorstwo jest najlepszym przykładem na to, jak owocny jest mariaż językoznawstwa z literaturoznawstwem. Refleksja o literaturze zawsze będzie potrzebna językoznawcom, mam nadzieję, że i odwrotnie.
„Rocznica opolskiej polonistyki. Pomiędzy odzyskiwaniem przeszłości a wyzwaniami współczesnego świata akademickiego” – to tytuł wykładu, który prof. dr hab. Mirosław Lenart wygłosił podczas spotkania w Sali Senatu, koncentrując się na przypomnieniu sylwetki jednego z kluczowych twórców opolskiej polonistyki prof. Stanisława Kolbuszewskiego, który na skutek działań Służby Bezpieczeństwa, był zmuszony odejść z naszej uczelni w 1963 roku.
Wykład wygłosił także prof. dr hab. Bogusław Wyderka, przedstawiając losy toczącego się od lat dyskursu dotyczącego statusu języka śląskiego, na tle sytuacji języków nieinstytucjonalnych (wykład pt. „Języki >aspirujące< w Polsce. Wizje i rzeczywistość”).
Podczas spotkania zaprezentowano również publikacje jubileuszowe przygotowane na ten jubileusz przez naszych literaturoznawców (ten tom omówiła prof. dr hab. Aneta Mazur) i językoznawców (księgę omówiła prof. dr hab. Ewa Malinowska).
Zaprezentowano też niezwykły film przypominający najważniejsze wydarzenia z życia uczelni, zwłaszcza te dotyczące polonistyki, które udało się utrwalić przed laty – począwszy od inauguracji roku akademickiego 1989/1990, otwarcia Biblioteki Głównej, 48. Zjazdu Polskiego Towarzystwa Językoznawczego, wyboru prof. Jerzego Pośpiecha na rektora WSP w Opolu (1990), poprzez pierwszą inaugurację roku akademickiego na Uniwersytecie Opolskim, po uroczystości nadania tytułów doktorów honorowych ks. prof. Alfonsowi Nossolowi, Kazimierzowi Kutzowi, Wojciechowi Kilarowi i Tadeuszowi Różewiczowi.
Barbara Stankiewicz