Wytrwały ambasador własnej uczelni

Fragmenty filmów, nagrań, wspomnienia i anegdoty wypełniły we wtorek, 5 grudnia 2023 r., salę Muzeum Uniwersytetu Opolskiego – ten wieczór poświęcony był zmarłemu przed rokiem prof. dr. hab. Stanisławowi Gajdzie.

Profesor był wybitnym językoznawcą, wieloletnim dyrektorem Instytutu Filologii Polskiej oraz kierownikiem Katedry Języka Polskiego Wydziału Filologicznego UO, członkiem i przewodniczącym Komitetu Językoznawstwa Polskiej Akademii Nauk, członkiem Komitetu Badań Naukowych, Centralnej Komisji ds. Stopni i Tytułów oraz przewodniczącym Komitetu Językoznawstwa PAN, członkiem rad naukowych wielu instytutów, w tym Instytutu Badań Literackich oraz Instytutu Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk, a także członkiem korespondentem Polskiej Akademii Nauk. Zmarł 23 listopada 2022 roku.

Moderatorką spotkania była prof. dr hab. Jolanta Nocoń, dyrektorka Instytutu Językoznawstwa UO. Wśród gości znaleźli się m.in. bliscy profesora, rektor prof. dr hab. Marek Masnyk, prorektor ds. nauki prof. dr hab. Jacek Lipok, wiceprezydent Opola Małgorzata Stelnicka, przewodniczący Rady Miasta Opola Łukasz Sowada, a także współpracownicy, byli studenci oraz przyjaciele prof. dr. hab. Stanisława Gajdy.

– Zawsze podczas swojego wystąpienia inauguracyjnego czytam listę niestety nieobecnych już z nami osób. W tym roku było to szczególnie smutne zadanie, ponieważ jesienią ubiegłego roku odszedł prof. Wojciech Chlebda, którego wspominaliśmy przed miesiącem, a niedługo po nim Staszek Gajda. Ale piękne jest to, że możemy się spotkać i powspominać te osoby, dzisiaj Staszka, który pewnie gdzieś z góry spogląda na nas z różnych perspektyw. Myślę, że najwięcej mogą o nim powiedzieć „gajdówny”, jak je nazywaliśmy, czyli jego wychowanki i współpracownice – podzielił się swoją refleksją rektor UO prof. dr hab. Marek Masnyk.

Podczas tego wieczornego spotkania wiceprezydent Opola Małgorzata Stelnicka wraz z przewodniczącym Rady Miasta Opola Łukaszem Sowadą wręczyli – na ręce Krystyny Gajdy, żony zmarłego profesora – odznakę Zasłużonego Obywatela Miasta Opola, przyznaną pośmiertnie prof. Stanisławowi Gajdzie przez miejskich radnych.

– To wyjątkowa okoliczność, która się zdarza rzadko, ponieważ tytułów honorowych i zasłużonych obywateli miasta wręczamy relatywnie niedużo. To jest moment, który sprawia mi radość – mówił przewodniczący Rady Miasta Opola Łukasz Sowada. – Z wnioskiem o nadanie tytułu Zasłużonego Obywatela Miasta Opola pośmiertnie prof. Stanisławowi Gajdzie wystąpił prezydent Arkadiusz Wiśniewski, mocno do tego zachęcony przez prof.  Annę Tabisz, radną Opola.

Wiceprezydent Opola Małgorzata Stelnicka dodała: – W imieniu prezydenta oraz mieszkańców Opola chciałam bardzo podziękować. A te podziękowania składam na ręce żony Profesora – za cały ogromny dorobek, który Profesor zostawił w Opolu. Był naukowcem klasy europejskiej, mógł pracować i odnosić sukcesy w każdym miejscu świata, a mimo wszystko został i związał się z naszym miastem, z Uniwersytetem Opolskim. To jest ogromna wartość i nie powinnyśmy o tym zapomnieć.

Uczestnicy wieczoru poświęconego Profesorowi mieli okazję zobaczyć galerię zdjęć ukazujących różne etapy jego życia i imponującej kariery naukowej.

Jak podkreślali jego najbliżsi współpracownicy, prof. dr hab. Stanisław Gajda większość swojego życia spędził w murach Biblioteki Uniwersytetu Opolskiego. Dyrektor Biblioteki UO Danuta Szewczyk-Kłos powiedziała, że kiedy choroba Profesora pogłębiła się i uniemożliwiła mu normalne funkcjonowanie, wysłał pożegnalny list skierowany do bibliotekarzy. Napisał w nim: „W moim życiu chyba bezpowrotnie zamknął się jeden z najważniejszych i  najdłuższych okresów, to jest czas bezpośredniego korzystania z zasobów biblioteki oraz czytelni. Trwał on od października 1963 po koniec lutego 2022 roku. Choroba definitywnie wyłączyła moją aktywność ruchową. Nie jestem w stanie fizycznie zjawić się w bibliotece. Pragnę tą drogą wyrazić moją głęboką wdzięczność pracownikom biblioteki, wszystkich jej agend, a zwłaszcza czytelni, w której spędziłem według moich szacunkowych obliczeń ponad 140 tysięcy godzin (jak przeliczył ktoś z obecnych na sali było to 16 lat) przygotowując się do zajęć i prowadząc badania naukowe. Dziękuję im za życzliwość, cierpliwość oraz za pomoc. Z sentymentem wspominam osoby zmarłe i przebywające na emeryturach. Pozdrawiam aktualnie pracujących bibliotekarzy. Przez całe swoje życie zawodowe starałem się nie być tylko wyrobnikiem naukowym, przeżuwaczem danych językowych. Dążyłem do odkrywania idei naukowych, czysto poznawczych i naukowo-organizacyjnych oraz do ich realizacji. Zachowałem sprawność intelektualną i zdolności inwencyjno-kreacyjne, lecz moja fizys uniemożliwia obecnie ich wykorzystywanie. Jeśli sytuacja zmieni się, odwołam to pożegnanie i wrócę do biblioteki i czytelni. Życzę bibliotece dobrych lat w przyszłości, a pracownikom satysfakcji z pracy.”

Odczytano także niektóre z wielu wpisów, jakie pojawiły się po śmierci Profesora w księdze kondolencyjnej zamieszczonej na stronie naszego uniwersytetu. Powtarzały się w nich słowa o niepowetowanej stracie, jakie poniosło polskie i europejskie językoznawstwo, a autor jednego z wpisów zauważył, że ten wybitny, światowej sławy  językoznawca przez całe swoje życie był „wytrwałym ambasadorem własnej uczelni”.

– W naszej pamięci pozostanie jako wybitny uczony i ceniony nauczyciel akademicki, wychowawca wielu pokoleń językoznawców i slawistów, oddany ludziom i sprawom Uniwersytetu, cieszący się autorytetem i szacunkiem środowiska – wspominali Profesora pracownicy Instytutu Językoznawstwa UO, którzy podzielili się także osobistymi wspomnieniami oraz anegdotami dotyczącymi Profesora.

Prof. dr hab. Stanisław Gajda ze swoimi współpracowniczkami w trakcie V Kongresu Polonistyki Zagranicznej, który obradował w Opolu w lipcu 2012 roku. Na zdjęciu, od lewej: dr hab. Małgorzata Iżykowska, prof. UO; dr hab. Marzena Makuchowska, prof. UO; dr hab. Anna Tabisz, prof. UO; dr hab. Danuta Lech-Kirstein, prof. UO; prof. dr hab. Stanisław Gajda, prof. dr hab. Jolanta Nocoń, prof. dr hab. Ewa Malinowska i dr Elżbieta Łucka-Zając

fot. Tadeusz Parcej