Świat przedstawiony w literaturze, formach teatralnych i języku to temat konferencji „Stare i nowe w literaturze dla dzieci i młodzieży”, która nie tylko zgromadziła naukowców z całej Polski, ale była też okazją, by uczcić pamięć prof. dr. hab. Bożeny Olszewskiej. Ta literaturoznawczyni, polonistka i badaczka literatury XX wieku, która specjalizowała się w wiedzy o literaturze dla dzieci i młodzieży, zmarła 21 grudnia 2023 roku.
Prof. dr hab. Bożena Olszewska przez wiele lat pracowała w Instytucie Filologii Polskiej, a później Instytucie Nauk o Literaturze Uniwersytetu Opolskiego. Wychowała kilka pokoleń absolwentów filologii polskiej, wykształciła też wielu badaczy literatury. W jej dorobku szczególną rolę odegrały monografie poświęcone życiu i twórczości Janiny Porazińskiej.
Od 2010 roku organizowała też konferencje naukowe z cyklu „Stare i nowe w literaturze dla dzieci i młodzieży”. Cykl rozpoczęła od zarysowania dawnych i współczesnych problemów tej literatury. Kolejne edycje traktowały o: czasopismach (2012), biografiach (2014), małych formach narracyjnych (2016) i tekstach religijnych (2018).
– Pani profesor nie zdążyła jednak zrealizować swojej idei, jaką była konferencja naukowa na temat teatru oraz form parateatralnych dla dzieci i młodzieży – mówiła dr Małgorzata Burzka-Janik z Instytutu Nauk o Literaturze UO, jedna z organizatorek wydarzenia. – Kontynuujemy więc jej pomysł, w co włączyły się osoby nie tylko z Uniwersytetu Opolskiego, ale też innych instytucji. To znawcy literatury z ośrodków naukowych z całego kraju.
Prelegenci przez dwa dni omawiali tytułowe „stare” i „nowe” w literaturze dla dzieci i młodzieży, skupiając się na kreacjach świata przedstawionego w literaturze, formach teatralnych i języku. W Auli Błękitnej i sali 307 Collegium Maius odbyły się w sumie 33 wykłady. Naukowcy, doktoranci i studenci, którzy uczestniczyli w konferencji, mogli posłuchać m.in. o bohaterach literackich, którzy wychowują pokolenia czy popularyzowaniu dziedzictwa literackiego.
Mowa była też o rytuałach komunikacyjno-społecznych, czasie i przestrzeni w czasopismach dla dzieci, przemianach światów fantazji i dziecięcych marzeniach. Wśród tematów konferencyjnych wykładów znalazły się też: wizerunek osób z niepełnosprawnościami w książkach dla dzieci i młodzieży, „dalekie krainy”, topos Arkadii, dziecięce podwórka Śląska i Zagłębia, obraz wojny w sztuce, pisarstwo queerowe young adult oraz twórczość Janiny Porazińskiej.
– Oparliśmy się na dwóch filarach. Pierwszym były referaty, wymiana doświadczeń, prezentacja osiągnięć naukowych oraz analiza i interpretacja wybranych zagadnień – podkreślała dr Małgorzata Burzka-Janik. – Drugim filarem było upamiętnienie pani profesor i chęć, by jej myśl przetrwała. By nie przepadła, ale była kontynuowana. Może to zabrzmi górnolotnie, ale wszyscy tutaj pamiętamy, kim była pani profesor, a to, jak traktujemy osoby, które odeszły, świadczy też o naszym człowieczeństwie.
Konferencji towarzyszył wieczór wspomnieniowy profesor Bożeny Olszewskiej. Był okazją, by – jak czytamy na stronie internetowej Instytutu Nauk o Literaturze – „wspólnie przywołać postać Pani Profesor – Jej naukowe inspiracje, wyjątkową wrażliwość, życzliwość oraz wkład w rozwój naszej uczelni.”
Konferencję zorganizowały Instytut Nauk o Literaturze, Instytut Językoznawstwa oraz Centrum Badań Epok Wczesnonowożytnych Uniwersytetu Opolskiego. Współorganizowały ją Ośrodek Badań Literatury Dziecięcej i Młodzieżowej Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz Interdyscyplinarne Centrum Badań nad Edukacją Humanistyczną Uniwersytetu Śląskiego.